15 maart 2018, van 19:30 tot 21:00, deBuren, Leopoldstraat 6, Brussel

De Buren – De Wortels van Europa – Het constitutionele recht anno 2018: Nederland

Name: De Buren – De Wortels van Europa – Het constitutionele recht anno 2018: Nederland
Start: 2018-03-15T19:30:00+01:00
End: 2018-03-15T21:00:00+01:00
Location: deBuren, Leopoldstraat 6, Brussel

Het debat over de Europese Unie versus de nationale waarden lijkt in Nederland te zijn vastgelopen. We breken het open.

Sven ’t Jolle, Global Empowerment 2002. Coll BPS22 Provincie Henegouwen. Tentoonstelling Superdemocratie, de Senaat, 1-31/10/2017. © Jan Kempenaers.

Het debat over de Europese Unie versus de nationale waarden lijkt in Nederland te zijn vastgelopen. We willen dit debat openbreken door ons te concentreren op de geschiedenis van de Nederlandse grondwet van 1848.

Paul Cliteur, Paul Scheffer en Tamar de Waal over Nederland

Wat waren ‘typisch Nederlandse’ elementen en welke concepten werden aan het buitenland ontleend? Welke rol speelde de grondwet bij de ontwikkeling van Nederland? Wat zegt dat over de relaties tussen Nederland en de Europese Unie?

Sprekers: Paul Cliteur, Paul Scheffer en Tamar de Waal. Moderator: Marco in ’t Veld.

Over de debatreeks De wortels van Europa

De Belgische grondwet van 1831 werkte inspirerend voor tal van landen. In 2018 is het 170 jaar geleden dat de gewijzigde Nederlandse grondwet van 1848 van kracht werd. In het revolutionaire Europa van die tijd betekende dit een fluwelen omwenteling: Koning Willem II leverde op advies van Thorbecke vrijwillig een deel van zijn macht in. Van de achttien nieuwe artikelen waren er overigens tien letterlijk bij de zuiderburen geleend.

Als het over grondwetten gaat, hebben we vanuit de Lage Landen historisch gezien dus recht van spreken in Europa. Met een Europese grondwet loopt het evenwel lastig. In Frankrijk en Nederland wezen referenda in 2005 zulk een constitutie af. En inmiddels zijn we op weg naar een Brexit.

Hebben we nog een helder overzicht over de staat van ons continent? Moeten we een verlangende blik over de Oceaan heen werpen? In deze reeks bekijken we vier keer hoe het met het constitutionele recht anno 2018 is gesteld.

Programma

DO 15 maart – Het constitutionele recht anno 2018: Nederland

DO 29 maart – Het constitutionele recht anno 2018: Frankrijk

DO 26 april – Het constitutionele recht anno 2018: Verenigd Koninkrijk

DO 17 mei – Het constitutionele recht anno 2018: Verenigde Staten

Over de sprekers

Paul Cliteur

Paul Cliteur is hoogleraar Encyclopedie van het recht aan de Universiteit Leiden. Hij promoveerde op het conservatisme en schrijft geregeld over de verhouding tussen recht en religie. Onlangs publiceerde hij met Dirk Verhofstadt In naam van God elke dag een aanslag (2018). Daarnaast is Cliteur één van de inspiratoren van het Forum voor Democratie: een Nederlandse politieke partij die sterk hecht aan nationale waarden en die een afkeer heeft van de Europese Unie. Zijn die nationale waarden terug te vinden in de Nederlandse grondwet? En hoe verhouden die zich tot het supranationale?

Cliteur over De Nederlandse grondwet, grondwetspatriottisme en weerbare democratie

In een tijd van verwarring en onzekerheid over de eigen identiteit zoeken Europese natiestaten naar een vast anker. Religieuze identiteiten overwoekeren de nationale identiteit en sommigen trekken daaruit de consequentie dat loyaliteit aan een supranationale entiteit te prefereren valt boven de eigen nationale rechtsorde. De uiterste consequentie daarvan is theoterrorisme

Zal het lukken Europese burgers weer te stimuleren aan hun eigen rechtsorde, hun eigen grondwet, het primaat te verlenen boven transcendente verlokkingen?

Volgens sommigen zou de nationale grondwet een belangrijke plaats kunnen hebben in het stimuleren van de sociale cohesie in het land (“grondwetspatriottisme”). Een grondwet, voorzien van een preambule met verwijzing naar democratie, rechtsstaat en mensenrechten kan burgers meer weerbaar maken tegen de religieuze verleidingen die op de burgers afkomen. Maar wat moet de inhoud van die grondwet zijn? Is de huidige redactie van de Nederlandse grondwet hiervoor geschikt?

Paul Cliteur is als hoogleraar encyclopedie van de rechtswetenschap verbonden aan de universiteit van Leiden. Hij publiceerde onlangs met Dirk Verhofstadt In Naam van God: elke dag een aanslag (Houtekiet 2018).

Paul Cliteur

www.paulcliteur.nl

Tamar de Waal

Tamar de Waal is politiek filosofe en juriste en werkt als Universitair Docent aan Erasmus Universiteit Rotterdam. In haar dissertatie Conditional Belonging richtte ze zich op migratie, inburgeringvereisten en democratisch burgerschap. In dat kader hield ze zich uitgebreid bezig met mensenrechten, ‘Nederlandse’ waarden en de Europese Unie. Kunnen universele rechten mensen aan elkaar binden? Hoe moet het verder met de Europese Unie? Geregeld uit De Waal haar visie op deze thema’s in opinieartikelen in de Volkskrant, Trouw en NRC Next.

Paul Scheffer

Paul Scheffer is publicist en hoogleraar Europese Studies aan de Universiteit van Tilburg. Hij houdt zich daar bezig met de Europese Unie, migratie en vluchtelingenstromen. Daarover gaan ook zijn boeken Het land van aankomst (2007) en De vrijheid van de grens (2016). Volstaat de nationale staat om grensoverschrijdende problemen aan te pakken? Moeten we de toevlucht nemen tot de Europese Unie? Zo ja, hoe moet die Unie er dan uitzien? Het zijn deze vragen waar Scheffer over schijft.

Marco in ’t Veld

Marco in ’t Veld studeerde rechten en filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en promoveert aan de Vrije Universiteit Brussel. Zijn onderzoek richt zich op het handelsrecht in het Amsterdam en Lyon van de achttiende eeuw. Daarnaast denkt hij graag na over politiek-filosofische thema’s en de invloed daarvan op het recht en politiek.